Taalkundig is het eerste wat je sinds kort opvalt: enkele Nederlandse media (zoals de Volkskrant, Groene Amsterdammer, Raam op Rusland) gebruiken ‘Belarus’ (soms geschreven ‘Belaroes’) terwijl andere media – in officieel Nederlands – ‘Wit-Rusland’ voor de officiële versie in het Russisch kiezen: ‘Респýблика Беларýсь’, of kort gezegd, ‘Беларýсь’. Deze verandering heeft een duidelijke politieke context.
Беларусь ≠ Белоруссия
Al sinds de presidentsverkiezingen van 9 augustus 2020 vinden in Belarus dagelijks geweldloze burgerprotesten tegen de verkiezingsuitslag plaats. De massale en onbetwistbare bewijzen van de vervalsingen en het gewelddadige optreden van de orderhandhavers bleken een ‘eyeopener’ te zijn voor brede lagen in de bevolking die het niet meer willen accepteren en al lang naar een verandering van het autoritaire leiderschap verlangen. Het opkomen voor eigen grenzen, onafhankelijkheid ten opzichte van Rusland (‘de grote broer’) en eigen identiteit komt niet alleen tot uiting in het alom gebruik van de oorspronkelijke wit-rode vlag maar ook in het taalgebruik. Vooral als het gaat om de benaming van het land en de woorden afgeleid daarvan.
Voor het Belarussische volk blijft het nog steeds gevoelig als hun land ‘Белоруссия’ wordt genoemd; met de verbindingsletter ‘o’ die naar Rusland verwijst. Dat klinkt minderwaardig omdat het gelinkt wordt aan de historische banden tussen Rusland, Belarus en Oekraïne (dat vroeger als ‘Малороссия’ bekend stond) en aan de economische afhankelijkheid van Belarus van de Russische staat: Belarus ontvangt een aanmerkelijk bedrag aan Russische subsidies. Bovendien lijkt integratie van Belarus met Rusland aanstaande. Sinds de annexatie van Krim en de oorlog in Oost-Oekraïne herleeft in Belarus de eigen identiteit en culturele symbolen. Velen zijn zelfs begonnen met het leren van de eigen taal.
БелAрус или белOрус?
Terwijl je de naam van het land als ‘БелAрýсь’ (met ‘a’) schrijft, schrijf je alle afgeleide woorden grammaticaal correct met ‘o’: белOрýс (een Wit-Rus, een inwoner van Wit-Rusland, of afkomstig daarvan), белOрýсский (Wit-Russisch). Echter juist in de spelling van deze woorden zien wij een belangrijke verandering. Vooral als je wil onderstrepen dat je bij Belarus en haar herrezen gevoel voor eigen identiteit hoort, schrijf je ‘Он белAрýс’ (hij is een Wit-Rus), ‘белAрýCCкий’, of zelfs ‘белAрýCкий’ met een dubbele ‘c’ of zonder (Wit-Russisch) aangezien deze woorden letterlijk zijn afgeleid van ‘БелAрýсь’.
Inmiddels is het een uiting van je politieke positie geworden hoe je deze woorden gaat schrijven. Qua uitspraak maakt het niks uit.
16-09-2020
